پیام معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران به مناسبت روز جهانی آموزش

به گزارش سینا رسانه دانشگاه علوم پزشکی تهران معاونت بهداشت، متن پیام معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران به مناسبت روز جهانی آموزش به شرح ذیل است:

روز جهانی آموزش هر ساله در تاریخ 24 ژانویه جشن گرفته می‌شود و هدف آن ترویج اهمیت آموزش به عنوان یک حق انسانی و ابزاری برای توسعه پایدار است.
هوش مصنوعی و آموزش: حفظ اراده انسانی در دنیای سیستم های خودکار
با قدرتمندتر شدن سیستم‌های مبتنی بر کامپیوتر و هوش مصنوعی، مرزهای بین نیات انسانی و اقدام‌های ماشینی محو می‌شود.
شعار جهانی این روز "هوش مصنوعی و آموزش: حفظ اراده انسانی در دنیای سیستم های خودکار"  به بررسی این موضوع می‌پردازد که چگونه آموزش می‌تواند به مردم کمک کند تا هوش مصنوعی را درک کرده و به سمت اهداف مطلوبی هدایت کنند که حقوق بشر را محترم شمرده و پیشرفت به سوی اهداف توسعه پایدار را تسهیل کند. این موضوع ما را به تأمل در قدرت تحول‌آفرین آموزش دعوت می‌کند. آموزش به افراد و جوامع کمک می‌کند تا بتوانند به‌خوبی با پیشرفت‌های فناوری کنار بیایند، آنها را درک کنند و بر آن‌ها تأثیر بگذارند.
البته تحقیقات لازم است تا هم‌راستایی تصمیمات ماشینی با نیات و ارزش‌های انسانی تقویت شود و در مواقع ابهام، انتخاب‌های ماشینی به قضاوت انسانی واگذار شود. روشن کردن چگونگی حفظ خطوط مسئولیت برای اقداماتی که توسط ماشین‌ها انجام می‌شود، چه در داخل و چه فراتر از بخش آموزش، نیز یک وظیفه فوری است که آموزش و تحقیق می‌توانند در حل آن کمک کنند. در این میان توجه به برخی موضوعات، مهم و کلیدی است:
1. درک پیشرفت‌های فناوری
   - آموزش نقش اساسی در رمزگشایی از هوش مصنوعی و سیستم‌های خودکار دارد و به افراد این امکان را می‌دهد که به‌طور انتقادی تأثیرات آن‌ها را ارزیابی کنند.
   - با تقویت سواد دیجیتال، آموزش به یادگیرندگان مهارت‌های لازم برای تعامل با فناوری را می‌دهد.
2. حفظ نیات انسانی
   - با پیچیده‌تر شدن سیستم‌های هوش مصنوعی، تمایز بین نیات انسانی و عمل ماشین‌ها به‌طور فزاینده‌ای دشوار می‌شود.
   - چارچوب‌های آموزشی باید بر اهمیت ارزش‌ها، اخلاق و تصمیم‌گیری انسانی در استفاده از فناوری تأکید کنند.
3. تعریف مجدد اراده انسانی
   - ظهور سیستم های خودکار مفاهیم سنتی اراده را به چالش می‌کشد. آموزش باید به‌گونه‌ای تطبیق یابد که اطمینان حاصل کند افراد کنترل انتخاب‌ها و اقدامات خود را حفظ می‌کنند.
   - تشویق تفکر انتقادی و خلاقیت در محیط‌های آموزشی، یادگیرندگان را قادر می‌سازد تا در دنیای اتوماتیک اراده خود را حفظ کنند.
4. ارتقاء اراده انسانی
   - آموزش باید نه‌تنها بر مهارت‌های شغلی بلکه بر پرورش حس هدف و مسئولیت اجتماعی تمرکز کند.
   - با ادغام بحث‌های مربوط به تأثیرات اجتماعی فناوری در برنامه‌های آموزشی، می‌توانیم نسل‌های آینده را به اولویت دادن به رفاه انسانی الهام بخشیم.

آموزش برای توسعه مهارت‌های هوش مصنوعی
آموزش نقش بنیادی در کمک به افراد و گروه‌ها دارد تا تعیین کنند چه وظایفی باید به هوش مصنوعی واگذار شود و چه وظایفی باید به‌طور قطع در دستان انسان باقی بماند. انجام این موضوع، نیاز به درک هوش مصنوعی (اصولی درباره اینکه چگونه این فناوری کار می‌کند، قابلیت‌های فعلی و در حال تحول آن، نقاط قوت، محدودیت‌ها و ریسک‌های آن) دارد. چارچوب‌های صلاحیت یونسکو روشن می‌کنند که سواد هوش مصنوعی نیاز به پرورش درک‌های فنی و همچنین آگاهی‌های انتقادی و اخلاقی از ابزارهای هوش مصنوعی دارد.
با توجه به اهداف آموزش سلامت در سطح جهانی، اهداف روز جهانی آموزش 2025 در سیستم سلامت به صور زیر می تواند تعریف شود:
- بررسی امکانات جدیدی که هوش مصنوعی، به‌ویژه برای آموزش، یادگیری، ارزیابی به‌ویژه در زمینه‌های مرتبط با سلامت و بهداشت ارائه می‌دهد.
- توسعه سوادهای انتقادی هوش مصنوعی با تجهیز  آموزش دهندگان و یادگیرندگان به مهارت‌های لازم برای درک، استفاده و تأثیرگذاری بر فناوری‌های هوش مصنوعی، بر اساس چارچوب‌های صلاحیت و با توجه به نیازهای آموزش سلامت.
- اطمینان از اینکه هوش مصنوعی مکمل عناصر انسانی یادگیری باشد، نه اینکه آن‌ها را جایگزین کند، از جمله حفظ و پرورش روابط موثر حضوری و توجه به سلامت روانی و عاطفی یادگیرندگان در هنگام آموزش دیدن.
- توسعه برنامه‌های آموزشی که به افراد کمک کند تا به‌طور مؤثر از فناوری‌های هوش مصنوعی در حوزه سلامت به‌ویژه در زمینه‌های پیشگیری، مراقبت و کنترل بیماری‌ها استفاده کنند.
- تقویت همکاری‌های سازمانی، بین بخشی، ملی و بین المللی برای به اشتراک‌گذاری بهترین شیوه‌ها در استفاده از هوش مصنوعی در آموزش سلامت، به‌منظور ارتقاء کیفیت آموزش و بهبود سلامت عمومی.
روز جهانی آموزش، فرصتی برای تأکید بر اهمیت یادگیری و آموزش در زمینه‌های مختلف، به ویژه در حوزه سلامت است. شعار ملی امسال "آموزش سلامت با هوش مصنوعی: از سواد سلامت تا شهرهای سالم" نشان‌دهنده توجه به استفاده از تکنولوژی‌های نوین در آموزش و نقش آن‌ در ارتقاء سلامت جامعه است. سواد سلامت به معنای توانایی افراد در دسترسی به اطلاعات سلامت و استفاده از آن‌ها برای تصمیم‌گیری‌های آگاهانه است و شهرهای سالم به محیط‌هایی اطلاق می‌شود که در آن‌ها سلامت شهروندان تأمین می‌شود. هوش مصنوعی می‌تواند با فراهم کردن اطلاعات دقیق و به‌روز، به افزایش سواد سلامت عموم مردم کمک کند، به طوریکه ارتقاء سطح سواد سلامت عمومی به بهینه‌سازی زیرساخت‌ها، مدیریت منابع بهداشتی و ایجاد شهرهای سالم بیانجامد.  
هوش مصنوعی (AI) می‌تواند با تحلیل داده‌های بزرگ سلامت به آموزش سلامت کمک‌های زیادی کند. هوش مصنوعی با شناسایی روندهای سلامتی در جمعیت‌ شهری می‌تواند در شناسایی الگوهای بیماری، مشکلات بهداشتی و پیش‌بینی شیوع بیماری‌ها و ارائه راهکارهای پیشگیرانه کمک کند به عبارتی دیگر با ابزار هوش مصنوعی می توان نیازهای واقعی شهروندان را شناسایی کرد.
با تحلیل داده‌های فردی، می‌توان برنامه‌های آموزشی متناسب با نیازهای خاص هر فرد و با شناسایی رفتارهای اجتماعی و بهداشتی شهروندان، نیازهای خاص هر منطقه شهری را طراحی کرد، رفتارهای سلامتی افراد را تحلیل کرده و به ارائه مشاوره‌های مناسب پرداخت. علاوه براین، با استفاده از پلتفرم‌های آموزشی مبتنی بر هوش مصنوعی، می‌توان دوره‌های آموزشی تعاملی و شخصی‌سازی شده برای ارتقاء سواد سلامت افراد و  متناسب با نیازهای محلی طراحی کرد. از AI می‌توان برای ایجاد آزمایش‌های مجازی استفاده کرد که در آن افراد اطلاعات و مهارت‌های جدید را یاد بگیرند. با استفاده از AI برای تهیه برنامه های ترویجی و تشویق شهروندان به سبک زندگی سالم، مانند ورزش و تغذیه مناسب طراحی کرد. ایجاد شبکه‌های اجتماعی با استفاده از AI که در آن شهروندان بتوانند تجربیات و اطلاعات بهداشتی را به اشتراک بگذارند و تشویق مشارکت عمومی در فعالیت‌های بهداشتی و آموزشی  از دیگر مزایا استفاده از هوش مصنوعی می تواند باشد.
از طرف دیگر  هوش مصنوعی می‌تواند به افراد کمک کند تا به راحتی به اطلاعات و منابع آموزشی مرتبط با سلامت دسترسی پیدا کنند، به شرطی که نحوه استفاده از هوش مصنوعی برای شناسایی منابع معتبر اطلاعاتی به مردم آموخته شود.

کارکنان سلامت با استفاده از تحلیل داده‌های بزرگ AI، می‌توانند محتوای آموزشی مرتبط و به‌روز تولید کرده و با جمع‌آوری و تحلیل بازخوردها، در نظارت بر وضعیت سلامت عمومی، ارزیابی تاثیر برنامه‌های آموزشی و بهبود کیفیت و کارایی برنامه‌های آموزشی در حوزه سلامت ببه نحو موثرتری پیش روند.

در ابعادی وسیع‌تر، ارائه داده‌های تحلیلی به مسئولین شهری برای اتخاذ تصمیمات بهداشتی بهتر و مؤثرتر کمک کننده خواهد بود. هوش مصنوعی می‌تواند در شناسایی نقاط ضعف در زیرساخت‌های بهداشتی و بهبود آنها به عنوان یک دستیار کارکنان سلامت عمل نماید، همچنین آنها را در مواقع بحران، به مدیریت بهینه منابع و خدمات بهداشتی یاری کند.

به صورت خلاصه روز جهانی آموزش در سال 2025 به‌عنوان یادآوری از نقش حیاتی آموزش در شکل‌دهی به رابطه ما با فناوری عمل می‌کند. در حالی که به سوی دنیای اتوماتیک پیش می‌رویم، ضروری است که به حفظ اراده انسانی اهمیت دهیم و اطمینان حاصل کنیم که افراد برای کنار آمدن با پیچیدگی‌های هوش مصنوعی آماده هستند. آموزش سلامت با هوش مصنوعی نه تنها به بهبود سواد سلامت افراد کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به ایجاد شهرهای سالم‌تر و پایدارتر منجر شود.

به بهانه روز جهانی آموزش، ضمن تبریک به تمامی کارکنان سلامت که نقش مهمی در آموزش سلامت جامعه دارند، همچنین سفیران سلامت و کلیه داوطلبان سلامت، از ایشان خواستاریم به اهمیت یادگیری و استفاده از تکنولوژی‌های نوین در ارتقاء سلامت جامعه توجه ویژه کرده و  نسبت به معرفی منابع معتبر سلامت به ویژه شبکه هوشمند  آموزش بهداشت ( شهاب) و شبکه‌های اجتماعی سفیران سلامت تهران اهتمام بیشتری ورزند.

دکتر علیرضا اولیائی منش

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران